ДЕННІҢ САУЛЫҒЫ – БАСТЫ ҚҰНДЫЛЫҚ

Амандықта қадір жоқ - алдырған күні білерсің,

Денсаулықта қадір жоқ - ауырған күні білерсің.

Қолда бар жақсының қадірі жоқ - айырылған күні...

  Қазақтың би-шешендері

    Адамның өмірі ағзаның денсаулық жағдайына және оның психофизиологиялық мүмкіндіктерінің қаншалықты пайдаланылғанына байланысты. Әлеуметтік болмыстың кең ауқымындағы адам өмірінің барлық аспектілері, сайып келгенде, денсаулық деңгейімен анықталады. Денсаулық – әрбір адамның ғана емес, бүкіл қоғамның баға жетпес байлығы. Денсаулық – толыққанды өмір сүрудің басты шарты және кепілі. Абай атамыз айтқандай: «Ауруды жаратқан құдай, бірақ ауыртқан құдай емес», бұл нақыл сөзбен толық келісеміз, өйткені әр адам өз денсаулығына өзі жауап беруі керек. Өмірде ақша мен атақ болса да, бірақ өз денсаулығымызды ешқашан сатып ала алмаймыз. Кейбір бейімділіктерді ата-анамыздан генетикалық түрде беріледі, бірақ біздің денеміздің өмір сүруінің маңызды бөлігі біздің өмір салтымызға байланысты. Біздің ішкі жағдайымызға көптеген факторлар әсер етеді: қоршаған орта, тамақтану, жаман әдеттер, стресс және т.б. Адам өз тағдырын қалай тұрғызса, кірпіштен де өз денесін жасайды.

        Спорттың қазіргі әлемдегі адам өмірі мен денсаулығына әсері өте зор. Спорт пен салауатты өмір салты бір-бірімен тығыз байланысты. Бұл әйгілі өрнекті растайды: «Салауатты денеде - дені сау рух». Бұл туралы дауласуға болмайды: әдетте, спортшылар - үнемі алға ұмтылатын, мақсатты адамдар. Спортпен айналысатын адам өмірінде спортта алған қасиеттерін қолданады, атап айтқанда: жеңістердің қуанышы мен жеңілістердің ащылығы, одан өзіне пайдалы сабақ алу қабілеті, ұжым мен қоғам алдындағы парыз бен жауапкершілік сезімін арттыру, Ар-намыс пен қадір-қасиетті түсіну.

      Осы тақырыпқа сай, арнайы Есет батыр атындағы спорт мектебінде «Деннің саулығы – басты құндылық» атты Quiz интеллектуалды ойын өткізілді. Шара барысында жас жеткіншектерге салауатты өмір салтын ұстану, бұл ең алдымен денсаулықты нығайтумен қатар жастардың ерік-жігерін, спортқа деген серпілісін арттыратыны түсіндірілді. 9 класс оқушылары белсенді қатысып, «сұрақ-жауап», «кроссворд» секілді викториналарға тез жауап беріп отырды. Спорт мектебі болғандықтан, жас спортшыларға спорт туралы сұрақтарға жауап беру шемішкіні шаққандай болды. Үнемі спортпен шұғылдану адамның коммуникативтілік, көпшілдік, шығармашылық, шешім қабылдаудағы дербестік сияқты қарым-қатынас қабілеттерін дамытуға жақсы әсер ететінің ескерді. Қазіргі заманғы медицина мен педагогика спортпен шұғылдануды насихаттауға тырысады. Мектептер мен жоғары оқу орындарында денсаулық және спорт күндері өткізіледі, физикалық орталықтарға бару үшін тегін абонементтер беріледі, алайда дене белсенділігінің денсаулық үшін маңыздылығын елемейтіндердің пайызы әлі де үлкен. Спортпен шұғылдану керек, орташа және ақылға қонымды тәсіл: жаттығу кезінде шамадан тыс жүктеме қабылданбайды.

      Денсаулықты сақтау және қалпына келтіру үшін табиғат ерте ме, кеш пе өз жұмысын жасағанда пассивті күту жеткіліксіз. Адам қандай да бір әрекеттерді өзі жасауы керек. Бірақ біз спорттық өмір салтының пайдалы әсері туралы қанша айтсақ та, көптеген адамдар физикалық белсенділіктің адам денсаулығына ешқандай әсері жоқ деп санайды, бұл уақытты ысырап етеді, бірақ пікір қате. Бұл адам ағзасын тұрақты тонуста ұстап тұруға, бұлшықеттер мен денсаулықты нығайтуға қабілетті, қысқа уақытқа немесе әсіресе қиын емес, тұрақты жүктемелер.

     Осылайша, спорттың қазіргі адамдардың өмірі мен денсаулығына әсері зор деп сеніммен айта аламыз. ХХІ ғасырдағы физикалық белсенділіктің өзектілігі, компьютерлендіру дәуірінде, мүлдем күмән тудырмайды, өйткені ол тек жақсы физикалық форманы ғана емес, сонымен бірге кез келген адамға дене мен рухтың денсаулығын сақтауға мүмкіндік береді. Біздің денсаулығымыз өз қолымызда. Бұл адам өмірінің негізгі қағидасы болып табылатын белгілі ақиқат. Ата-ана баласына бала кезінен дұрыс өмір сүруге үйретуі керек, сонда бұл әдет ешқашан жойылмайды. Өйткені біздің барлық негізгі ережелеріміз балалық шақтан сіңген, былай қарасақ, ересек адам ретінде белгілі бір ұғымдарға үйрену әлдеқайда қиын. Дұрыс тамақтану, спортпен айналысу, жаман әдеттерден бас тарту және дұрыс күн тәртібі – мықты дененің кепілі.

Аяжан Утепбергенова.

Сағи Жиенбаев атындағы

Ақтөбе облыстық жасөспірімдер

кітапханасының кітапханашысы.

Ақтөбе қаласы.